Với phần lớn những ai mới bắt đầu tìm hiểu về tu tập, hành thiền hay bị hiểu lầm là một cấp độ yên bình đặc biệt, hay một trạng thái an vui tự tại cần phải chinh phục được. Mặc dù vậy, khi thực hành theo Ngài Mahāsi cho người mới, ta sẽ thấy một góc nhìn vô cùng đặc biệt: việc tu tập không hướng đến việc biến đổi ta thành một hình mẫu khác biệt, mà là để thấu thị bản thân một cách minh bạch trong từng sát-na.
Từ các phần chia sẻ trong Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Đạo sư luôn nhắc nhở về một đạo lý giản đơn nhưng đầy ý nghĩa: cần ghi nhận rõ ràng các hiện tượng đang diễn ra trên thân tâm, ngay tại trạng thái chân thực nhất của chúng. Người thực hành không được xa đà vào ảo tưởng hay suy xét trí năng, hay cố gắng áp đặt một cảm giác đặc biệt nào. Mọi thứ chỉ xoay quanh sự “tỉnh thức” — một sự liễu tri thông suốt, thực tế và không kèm thái độ đánh giá.
Đối với người khởi sự, hệ thống của Ngài Mahāsi rất tương xứng do nó có tính hệ thống hóa, rõ ràng và rất dễ triển khai. Hành giả được khuyên nên bắt đầu với một đối tượng hết sức cơ bản: sự chuyển động lên xuống của bụng trong quá trình hô hấp. Khi thấy bụng phồng, biết “phồng”; khi thấy bụng xẹp, biết “xẹp”. Quy trình chỉ giản dị có thế. Nếu tâm trí đi lạc, hãy cứ ghi nhận là “suy nghĩ”; nếu Thiền Sư Mahasi xuất hiện âm thanh, hãy ghi nhận trạng thái “nghe”. Đừng để sự phán xét hay cảm giác tiêu cực xâm chiếm, mà hãy điềm tĩnh trở lại với đối tượng trung tâm.
Tại các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài thường nhấn mạnh rằng: khả năng hay biết trong tỉnh giác này, nếu được duy trì đúng đắn và đều đặn, sẽ dần hé lộ bộ mặt thực của anicca, dukkha và anattā trong vạn vật. Hành giả sơ cơ không cần lo lắng về việc chưa hiểu hết kinh điển ngay lập tức. Nếu áp dụng đúng kỹ thuật, trí năng sẽ tự khai mở theo tiến trình tự nhiên.
Một khía cạnh then chốt trong kỹ thuật Ngài Mahāsi cho người mới là thái độ hành trì. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự buông thả. Điều cần thiết là sự tinh tấn cân bằng, chánh niệm chừng mực, cùng lòng kiên trì không mệt mỏi. Thiền định không phải là một cuộc cạnh tranh về tốc độ, mà chính là nẻo quay về để nhìn sâu vào từng nhịp đập của thân và tâm.
Không chỉ giới hạn trong lúc ngồi, Ngài Mahāsi còn hướng dẫn đưa tỉnh giác vào mọi tư thế: đi, đứng, nằm và ngồi. Lúc vận động bước đi, hãy biết là đi; khi dừng lại, hãy rõ biết là đứng. Nhờ thế, việc tu tập không bị gò bó trong các thời khóa cố định, mà len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu của sinh hoạt thường nhật.
Đối với những người vừa khởi sự, lộ trình Ngài Mahāsi cho người mới là một lối đi xác thực và tin cậy. Không yêu cầu sự sùng bái mê muội, cũng không đòi hỏi những hiện tượng thần kỳ. Điều kiện chỉ là sự thành thật để theo dõi, lòng kiên tâm để đi tiếp, và sự hạ mình để học hỏi từ thực tế đang diễn ra trong chính mình. Dựa trên đó, trí tuệ sẽ dần dần được khơi mở một cách tự tính.